Zelfregulering in Duitsland ?
Naar aanleiding van de brand in de Grenfell woontoren in Londen en de instorting van de parkeergarage bij vliegveld Eindhoven ontstaan vragen over het controlesysteem van bouwvoorschriften in de Nederlandse bouwsector. Prof. Mr. Pieter van Vollenhoven heeft recent het politieke besluit om als overheid hier zelfs nog verder terug te treden sterk veroordeeld. Binnenkort dient de Eerste Kamer over een nieuwe wet te stemmen die het toezicht op de bouwvoorschriften in Nederland regelt.
Parkeergarage in Eindhoven (Foto: NRC)
Prüfingenieurs
Controle op de naleving van bouwvoorschriften is in Duitsland anders geregeld. Daar keurt de slager zeker niet zijn eigen vlees en zijn voor diverse onderdelen zogenaamde Prüfingenieurs aangesteld. Deze Prüfingenieurs werken als verlengstuk van de overheid, zijn onafhankelijk en, niet onbelangrijk, ook aansprakelijk. Vaak is er van Nederlandse bouwbedrijven kritiek op de zogenaamde “extra eisen” die deze specialisten stellen. De eisen hebben echter altijd te maken met vermindering van het risico en zijn per definitie niet ingegeven door economische factoren.
Verschil bij constructieve veiligheid
In Nederland ligt de verantwoordelijkheid voor de diverse constructieve onderdelen meestal bij verschillende partijen en ontbreekt bijna altijd het totaal overzicht en de totaalcontrole. Hoe dat in het geval van de instorting in Eindhoven zal zijn geweest moet uit het onderzoek blijken. Destijds bij het instorten van de balkons in Maastricht was duidelijk dat daar niemand verantwoordelijk was voor de totale constructie en met name voor de aansluiting tussen de verschillende onderdelen. Het constructieve ontwerp- en uitvoeringsproces in Duitsland loopt nogal anders als in Nederland. De kans dat een gebouw instort door één of meer menselijke fouten, blijft natuurlijk statistisch altijd aanwezig, maar het risico dat een totaaloverzicht ontbreekt is in Duitsland vrijwel uitgesloten. In Duitsland dienen alle constructieve berekeningen te worden voorgelegd aan de genoemde Prüfstatiker. Dit betreft ook berekeningen van prefab elementen en alle werktekeningen. Een bouwvergunning met daarbij een goedgekeurde “geprüfte Statik” is NIET het startschot om tot productie van constructieve onderdelen over te gaan. De Prüfstatiker dient ook wapeningstekeningen van prefabelementen en hun onderlinge samenhang te controleren. Hetzelfde geldt voor de staalconstructie. In heel veel gevallen worden nadere (hogere) eisen gesteld aan verbindingen, staalkwaliteitseisen, afmetingen van voetplaten, windverbanden, ringankers of trekstangen die in een vloerveld dienen te worden opgenomen. U kunt dus pas in productie gaan met constructieve onderdelen, nadat ook uw werktekeningen of die van uw toeleveranciers zijn “geprüft”. (Advies: Leg daarom ook in uw overeenkomst met uw opdrachtgever vast, zeker wanneer er sprake is van boeteclausules bij te late oplevering, dat uw werkzaamheden pas starten op het moment dat alle werktekeningen geprüft zijn.)
Controle tijdens de uitvoering
De Prüfingenieur zal op een aantal momenten tijdens de bouw controles uitvoeren en daarvoor een zogenaamd Prüfbericht opstellen. Bij een volgend bezoek dienen de opmerkingen te zijn verwerkt. Onderdeel van de formele Abnahme en daarmee vrijgave tot gebruik van het gebouw, is zijn Prüfbericht dat alle opmerkingen zijn verwerkt. Het is zelfs zo geregeld dat zonder goedkeuring van deze afsluitende Prüfberichten het gebouw niet verzekerd kan worden.
Controle van Brandveiligheid
Ook op het gebied van brandveiligheid werkt Duitsland met eenzelfde systematiek. Voor een gebouw met enige omvang, zeker hoogbouw zoals in London, dient ook daar het Brandschutzkonzept te worden gecontroleerd door een onafhankelijke Brandschutzingenieur. Deze Prüfingenieur controleert, net als zijn constructieve collega, het totale proces van ontwerp tot en met oplevering.
Controle op totale proces
De zelfregulering die de Nederlandse politiek voorstaat lijkt ons een zeer slechte maatregel. Het feit dat sommige Nederlandse bouwbedrijven die Duitse methodiek van onafhankelijke Prüfingenieurs maar vervelend vinden is een voldoende argument de controles onafhankelijk te houden.
Let dus op bij het bouwen in Duitsland dat de bouwvergunning niet een vrijbrief is om te gaan starten met uw bouwwerkzaamheden voordat elke stap in het bouwproces is goedgekeurd door de daartoe aangestelde Prüfingenieur.